6 Μαρτίου – Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού
Από που προέρχεται ο όρος “bullying”;
Η αγγλική λέξη bully (στα ελληνικά αποδίδεται σαν νταής) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1530 και σήμαινε «γλύκα μου» αναφερόμενη και στα δύο φύλα από την Ολλανδική λέξη Boël που σημαίνει «εραστής, αδελφός» και είναι μάλλον υποκοριστικό της γερμανικής λέξης buole «αδελφός» ή αβέβαιης προέλευσης (σε σύγκριση με το Γερμανικό buhle «εραστής»). Η λέξη έχασε την αρχική της έννοια στα μέσα του 17ου αιώνα, αποκτώντας τη σημασία «καυχησιάρης», «αυτός που παρενοχλεί τους αδύναμους».
Στην χώρα μας ποια ημερομηνία έχει καθιερωθεί ως η Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού ή αλλιώς bullying;
Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από το Υπουργείο Παιδείας ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού.
Ο σχολικός εκφοβισμός ή εξαναγκασμός, γνωστός και ως bullying, δεν είναι ένα φαινόμενο των τελευταίων χρόνων, αλλά υπήρχε και στις παλιότερες γενιές. Στις μέρες μας, δυστυχώς, εξελίσσεται ολοένα και περισσότερο.
Παρότι έχουμε συνδέσει αυτό το φαινόμενο με παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, παιδιά που είναι στην εφηβεία, το bullying το συναντάμε και σε παιδιά μικρότερης ηλικίας. Σίγουρα όμως εμφανίζεται σε όλες τις ηλικίες και τις κοινωνικές ομάδες αλλά και στην οικογένεια ή στο χώρο εργασίας.
Ο εκφοβισμός συνήθως συμβαίνει σε χώρους που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό συνομήλικων παιδιών ή και με μικρή διαφορά ηλικίας. Τέτοιοι χώροι μπορεί να είναι τα Σχολεία, αθλητικοί χώροι όπως κολυμβητήρια, γήπεδα, γυμναστήρια αλλά και χώροι ψυχαγωγίας όπως είναι οι πλατείες/πάρκα με παιδικές χαρές και οι παιδότοποι και φυσικά λίγο πιο έξω από το σπίτι μας, οι πεζόδρομοι στις γειτονιές κλπ.
To bullying είναι μια μορφή κακοποίησης και εκφράζεται με διάφορους τρόπους και διάφορες μορφές όπως είναι η λεκτική, η σωματική, η ψυχολογική, η κοινωνική, η ρατσιστική, η σεξουαλική και πλέον η ηλεκτρονική βία.
Η λεκτική βία μπορεί να εκφράζεται με αρνητικά σχόλια για την εμφάνιση ενός παιδιού (για το βάρος, το ύψος, το φύλο, την καταγωγή κ.α.), για ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κτλ. Μπορεί να συναντήσουμε παραδείγματα ήπιας μορφής, όπως λ.χ. ένα παιδί φωνάζει στον συμμαθητή του «Τρέχεις σαν χελώνα». Όμως υπάρχουν πολλές περιπτώσεις έντονης μορφής όπως όταν ένα παιδί απειλεί έναν συμμαθητή του.
Η σωματική βία που είναι η πιο επώδυνη μορφή του bullying, αφορά τραυματισμούς από ένα ή περισσότερα παιδιά συνήθως σε ένα άλλο παιδί και πιο σπάνια σε περισσότερα. Οι τρόποι που εκφράζεται είναι με γροθιές, κλωτσιές, δαγκωνιές, τράβηγμα των μαλλιών, χτυπήματα με βαριά ή και αιχμηρά αντικείμενα, ανήθικες χειρονομίες, σεξουαλικές επιθέσεις κτλ.
Η ηλεκτρονική βία την οποία και συναντάμε πολύ συχνά στις μέρες μας, αφορά μεγαλύτερες ηλικίες. Υφίσταται ανάμεσα στα παιδιά που χρησιμοποιούν ανεξέλεγκτα κινητό τηλέφωνο, υπολογιστή, tablet κ.α., για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Μηνύματα με απειλητικό, προσβλητικό ή/και υβριστικό χαρακτήρα, φωτογραφίες, βίντεο, παραποίηση προσωπικών στοιχείων κ.α. είναι μόλις λίγοι από τους τρόπους που χρησιμοποιούνται για την επίθεση σε ένα θύμα. Το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι αρκετά δύσκολο να το ελέγξουν οι γονείς, πόσο μάλλον τα ίδια τα παιδιά.
Το bullying έχει σαν αποτέλεσμα τον ψυχικό τραυματισμό του θύματος. Το παιδί αισθάνεται φόβο, άγχος, έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση, νιώθει αδύναμο, κλείνεται στον εαυτό του, απομονώνεται από τον κοινωνικό περίγυρο και δυσκολεύεται να δημιουργήσει σχέσεις με τους συνομηλίκους του. Στις πιο ακραίες και χειρότερες περιπτώσεις αποτέλεσμα του σχολικού εκφοβισμού είναι ο σωματικός τραυματισμός του παιδιού με φυσικό επακόλουθο και τον ψυχικό τραυματισμό με τις προαναφερθείσες εκδηλώσεις του.
Όσο δυσάρεστο και επώδυνο αντίκτυπο κι αν έχει στην ζωή μας αυτό το φαινόμενο, πρέπει να το αντιμετωπίσουμε με αποφασιστικότητα και αισιοδοξία. Υπάρχουν πάρα πολλοί τρόποι με τους οποίους μπορούμε να προλάβουμε ή και να αντιμετωπίσουμε ένα μεμονωμένο περιστατικό ή μια επαναλαμβανόμενη περίπτωση bullying που έχει δεχθεί το παιδί μας όπως είναι οι εξής:
• Θωρακίζουμε το παιδί μας, το κάνουμε πιο δυνατό στις ενδεχόμενες προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσει. Του δείχνουμε τον τρόπο πρώτα απ’ όλα να θωρακίζεται μόνο του δίνοντας του συμβουλές για το τι μπορεί να κάνει το ίδιο μόνο του ώστε να αντιμετωπίσει μια κατάσταση.
• Τονώνουμε την αυτοπεποίθηση του δείχνοντας του εμπιστοσύνη, του μαθαίνουμε πως να αποκτά από μόνο του αυτοπεποίθηση για τον εαυτό του σταδιακά και τονίζουμε τα θετικά του χαρακτηριστικά.
• Επιδιώκουμε να μάθουμε στο παιδί μας πως να είναι πιο ανθεκτικό σε κάθε είδους ματαιώσεις, να μην ασχολείται με τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς που μπορεί κάποιοι άλλοι να του προσάψουν αδίκως και πως να απομακρύνεται από μια δυσάρεστη κατάσταση.
• Δείχνουμε στο παιδί μας ότι είμαστε παρόντες/παρούσες για εκείνο, πως δεν υπάρχει κανένας λόγος να μας κρύψει την αλήθεια και ότι μπορεί να ζητήσει βοήθεια εφόσον δεν τα καταφέρνει μόνο του.
Όσον αφορά την άλλη πλευρά του bullying, εκείνη του θύτη, οι γονείς του θα ήταν πολύ χρήσιμο να ακολουθήσουν τα εξής:
• Ακόμα και μετά από την είδηση ενός άσχημου περιστατικού (το παιδί μου χτύπησε/απείλησε/έβρισε/προσέβαλε ένα άλλο, δημοσίευσε φωτογραφίες με άσεμνο υλικό εναντίον άλλου κλπ.), είναι πολύ ωφέλιμο για το παιδί να σταθούμε δίπλα του και όχι απέναντι του.
• Εξηγούμε στο παιδί πως νιώθουμε οι ίδιοι για την πράξη του.
• Συζητάμε μαζί του.
• Επαναπροσδιορίζουμε τα όρια του παιδιού στην οικογένεια.
• Γινόμαστε περισσότερο εκδηλωτικοί με το παιδί.
• Προσπαθούμε να βρούμε κοινές δραστηριότητες μαζί του.
• Επιδιώκουμε να βρούμε μαζί με το παιδί μας μία ασχολία για τον ελεύθερο χρόνο του (άθλημα, χορός, ζωγραφική, μαγειρική κλπ.).
• Τονίζουμε την αυτοεκτίμηση του δείχνοντας του εμπιστοσύνη και επιβραβεύοντας τις όμορφες στιγμές.
Το φαινόμενο του bullying πρέπει να σταματήσει. Μπορούμε όμως να το πετύχουμε αυτό αν δείξουμε στα παιδιά ότι προτεραιότητα τους δεν είναι να πάνε κόντρα σε αυτό το φαινόμενο αλλά να κινούνται υπέρ της αγάπης, της φιλίας, της αποδοχής του διαφορετικού, του σεβασμού προς κάθε συνάνθρωπο τους κοιτώντας πάντα την ψυχή του και όχι κρίνοντας οποιοδήποτε ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι τα παιδιά μαθαίνουν και από εμάς. Όταν αφιερώνουμε τον χρόνο μας στο να αγαπάμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας, να γεμίζουμε με χρώματα τη ζωή μας και όχι στο να πολεμάμε κάθε τι αρνητικό, αφού στην ουσία έτσι το παραγκωνίζουμε, σταδιακά αρχίζουν να παραδειγματίζονται. Είναι στο χέρι μας και αξίζει να το προσπαθήσουμε!
