Υπολογίζεται ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των παιδιών εμφανίζει από νωρίς σημάδια δυσκολίας στη διατροφή του. Αρκετά παιδιά γίνονται ιδιαίτερα επιλεκτικά έως και εντελώς αρνητικά όταν έρχεται η ώρα του φαγητού.

Που οφείλεται όμως αυτό;

Τα πρώτα χρόνια της ζωής το παιδί εκδηλώνει πιο έντονα την ατομικότητά του και τον χαρακτήρα του.
Ας ξεκινήσουμε όμως με τους βασικούς κανόνες που θα μας βοηθήσουν να οργανώσουμε τα γεύματά του
• Αρχικά τα παιδιά χρειάζεται να μπαίνουν σε πρόγραμμα, να έχουν τακτικά γεύματα και να μαθαίνουν να μην παραλείπουν εύκολα κάποιο απ’ αυτά.
• Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το παράδειγμα που τους δίνουμε είναι εκείνο που θα ακολουθήσουν ενστικτωδώς αργά ή γρήγορα. Οπότε είναι σημαντικό τουλάχιστον ένας γονιός (ή η γιαγιά, ο παππούς κλπ) να τρώει σε κάθε γεύμα μαζί του. Το ιδανικό φυσικά είναι όλη η οικογένεια να τρώει μαζί σε κάθε γεύμα.
• Για να μπορέσουμε να εφαρμόσουμε σωστά το πρόγραμμα με τα τακτικά γεύματα, είναι σημαντικό να ορίσουμε ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο κάθε γεύματος (ιδανικά 20 – 25 λεπτά). Αφού πρώτα εξηγήσουμε στο παιδί ό,τι υπάρχει μέχρι την συγκεκριμένη ώρα περιθώριο να φάει, αν εκείνο δεν ανταποκριθεί, παίρνουμε το πιάτο χωρίς να σχολιάσουμε κάτι περαιτέρω.
• Το παιδί χρειάζεται να συμμετέχει στα γεύματα από πολύ μικρή ηλικία (από 6 μηνών και πάνω). Για παράδειγμα μπορούμε να ξεκινήσουμε να χρησιμοποιούμε το παιδικό του σερβίτσιο από τον πρώτο χρόνο (ιδανικά και λίγους μήνες νωρίτερα), να έχει δηλαδή το δικό του πιατάκι ή/και κουτάλι για να ξεκινήσει να τα συνηθίζει ενώ εμείς θα το ταΐζουμε με άλλο.
• Εξίσου σημαντικό είναι φυσικά να έχει το δικό του ψηλό καρεκλάκι στο τραπέζι.

Ποιότητα & ποσότητα

• Όσον αφορά την ποσότητα του φαγητού που τρώει στο παιδί σε κάθε γεύμα, το ιδανικό είναι να τρώει λιγότερο από αυτό που επιθυμεί αλλά όση ποσότητα καλύπτει τις ανάγκες του. Είναι φυσικά προτιμότερο να ζητήσει ένα συμπλήρωμα μόλις ολοκληρώσει το φαγητό του παρά να αφήσει ένα πιάτο μισογεμάτο. Καλό είναι να αφήνουμε το παιδί να σερβίρει μόνο του το φαγητό εφόσον είναι αυτό δυνατό. Επειδή είναι επόμενο ότι θα πεινάσει γρήγορα μετά από κάθε γεύμα λόγω της μικρής ποσότητας, καλό είναι να του προσφέρουμε σνακ.
• Είναι απαραίτητο να δίνουμε στο παιδί μία καινούργια τροφή κάθε φορά. Επειδή όμως για να τη συνηθίσει και πόσο μάλλον να του αρέσει απαιτείται κάποιο διάστημα, προτιμότερο είναι οι καινούργιες τροφές να συνοδεύουν το βασικό γεύμα με το οποίο και είναι εξοικειωμένα είτε και τα σνακ σε μικρές ποσότητες. Έχουμε απαραίτητα ένα τουλάχιστον λαχανικό σε κάθε γεύμα και επιλέγουμε βάσει της ποικιλίας των χρωμάτων. Αν έχουμε παρατηρήσει μεγάλη αντίστασή του σε λαχανικά, μπορούμε να τα «κρύψουμε» στο φαγητό. Φαγητά του φούρνου με κρούστες, οι σούπες, τα φαγητά κατσαρόλας με κόκκινη σάλτσα είναι μόλις μερικές λύσεις για να προσθέσουμε άφοβα τα λαχανικά. Το ίδιο ισχύει και για τα φρούτα• το γιαούρτι (χρησιμοποιώντας τα ψιλοκομμένα) και το γάλα (στο μπλέντερ) είναι οι καλύτεροι μας «σύμμαχοι» για να καλύψουμε τα φρούτα.
• Αποφεύγουμε να τους προσφέρουμε τροφές πλούσιες σε αλάτι και ζάχαρη. Ένα φρέσκο λαχανικό ή φρούτο θα τα ικανοποιήσει το ίδιο και περισσότερο από μία χαμηλής θρεπτικής αξίας τροφή, εφόσον τα εντάξουμε στη διατροφή τους από τα πρώτα τους κιόλας γεύματα. Εξάλλου τα παιδιά έχουν πολύ έντονη την αίσθηση της γεύσης κι έτσι στην πραγματικότητα δεν έχουν την ανάγκη το πολύ αλάτι ή η ζάχαρη να «αναδείξουν» φαινομενικά τις τροφές τους. Αν δεν συνηθίσουν από νωρίς τις επεξεργασμένες τροφές πλούσιες σε κορεσμένα λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη έχουμε κάνει ήδη ένα από τα σημαντικότερα βήματα στη σωστή διατροφή του. Έτσι στο μέλλον μπορεί με μέτρο και πολύ αραιά να καταναλώνει τέτοιες τροφές χωρίς το φόβο ότι θα απαιτεί να τις έχει σε καθημερινή βάση στη διατροφή του.

Πως αποφεύγουμε ή/και πως αντιμετωπίζουμε την αρνητική του στάση

• Αν αρνείται να φάει την καθορισμένη ώρα του γεύματός του, τότε του εξηγούμε ότι δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να μην φάει τίποτα μέχρι την ώρα του επόμενου γεύματος.
• Όταν το παιδί όχι μόνο λέει όχι σε κάθε γεύμα αλλά και πεισμώνει και φωνάζει, τότε του εξηγούμε σε ήρεμο αλλά αυστηρό τόνο ό,τι πρέπει αρχικά να λέει ευγενικά «όχι, ευχαριστώ» ή «όχι άλλο ευχαριστώ» αν πρώτα φάει έστω μία μπουκιά για να δοκιμάσει τι μαγειρέψαμε σήμερα. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζουμε ότι θα αρχίζει να φεύγει η πίεση και το πιθανότερο είναι να πεινάσει τρώγοντας και έτσι να ολοκληρώσει χωρίς αρνητισμό το φαγητό του.
• Του προσφέρουμε την δυνατότητα επιλογής του συνοδευτικού φαγητού του με μέτρο (σε καμία περίπτωση δεν μαγειρεύουμε δεύτερο φαγητό από εκείνο που θα φάει η υπόλοιπη οικογένεια). Με αυτό τον τρόπο και το παιδί από ένα σημείο και έπειτα συμβιβάζεται με την ιδέα ότι έχει συγκεκριμένες επιλογές αλλά παράλληλα και με την εναλλακτική λύση του δίνεται η ελευθερία να διαπραγματευτεί πιο προτιμά. Έτσι αποφεύγουμε να χαλάσει η διάθεσή του και των υπολοίπων την ώρα κάθε γεύματος.
• Η υπομονή και η επιμονή μας να εστιάζουμε στα καλά στοιχεία της συμπεριφοράς του την ώρα του φαγητού θα το ηρεμήσει και θα το βοηθήσει να φέρεται ακόμα πιο ευγενικά. Η επιβράβευση για την ολοκλήρωση του γεύματός του, την ήρεμη απάντησή του στην ερώτηση του συνοδευτικού ή τη βελτιωμένη του συμπεριφορά από ένα προηγούμενο γεύμα θα το κάνει να νιώσει όμορφα και θα του αποσπάσει την προσοχή από την δική του επιμονή στην αντιπαλότητα, την γκρίνια και τον αρνητισμό. Αγνοώντας όποια προκλητική του αντίδραση και εστιάζοντας σε έστω και ένα θετικό στοιχείο της συμπεριφοράς του δεν θα του δώσει το περιθώριο να σκέφτεται πως θα φερθεί αρνητικά σε ένα νοητό παιχνίδι επικράτησης του πιο «δυνατού» ενώ θα αποζητά την θετική μας προσοχή έναντι της αρνητικής που δεν έχει ισχύ και την επιβράβευση μέσα από την θετική του συμπεριφορά. Σίγουρα όμως δεν επιβραβεύουμε το παιδί με φαγητό ή γλυκό καθώς λαμβάνει αμέσως το μήνυμα ότι μπορεί να χρησιμοποιεί το φαγητό ως ανταμοιβή για να παίρνει αυτό που θέλει κάθε φορά τρώγοντας και μη. Η επιβράβευση μπορεί να έχει τη μορφή της αγκαλιάς, της ενθάρρυνσης, την ενασχόληση με ένα αγαπημένο χόμπυ για περισσότερη ώρα ή ένα αυτοκόλλητο κάθε φορά και καλό είναι να γίνεται μετά τη θετική του συμπεριφορά ώστε να μπορεί να το συνδυάσει και να την εφαρμόζει συχνότερα. Μπορούμε, επίσης, να το επιβραβεύουμε με τη μορφή παιχνιδιού.
• Ένα συχνό λάθος των γονιών είναι να πιέζουν υπερβολικά το παιδί να φάει και έπειτα να τελειώσει όλο το φαγητό του. Η μόνη συνέπεια θα είναι να αμυνθεί με επιθετική συμπεριφορά απέναντί μας. Αν το αφήσουμε να φάει στο επόμενο γεύμα (όπως προαναφέραμε), σίγουρα θα έχει πεινάσει και θα φάει χωρίς πίεση. Τονίζουμε ότι μεγάλες ποσότητες από χυμούς, γλυκά κ.α. σίγουρα θα μειώσουν την όρεξή του με αποτέλεσμα να παραλείπει βασικά γεύματα διαταράσσοντας την ισορροπημένη του διατροφή του.
• Σε κάθε περίπτωση είμαστε προετοιμασμένοι για την ενδεχόμενη ή αναμενόμενη αρνητική του στάση κι έτσι προσπαθούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά μας με ψυχραιμία. Όσο απαντάμε με τον ίδιο θυμωμένο τρόπο στο κάθε του ξέσπασμα τόσο χειροτερεύει η κατάσταση. Ενώ με τη σταθερά ψύχραιμη συμπεριφορά μας, αγνοώντας το ξέσπασμά του, μετά από κάποιες φορές που θα εμπεδώσει πια ότι δεν θα βρίσκουν ανταπόκριση τα κλάματα και οι φωνές, θα συμβιβαστεί σε αυτό που του κάνει καλό.
• Ένα σημείο που επίσης πρέπει να προσέξουμε είναι ο τρόπος που μιλάμε. Δεν απαγορεύουμε, μιλάμε ουδέτερα και τονίζουμε στα επιχειρήματά μας ότι το φαγητό αυτό θα του κάνει καλό αλλά είναι και ιδιαίτερα νόστιμο.

Προσοχή!

Το απαγορευμένο νικά

Δεν απαγορεύουμε στο παιδί οποιαδήποτε τροφή καθώς οτιδήποτε απαγορευμένο είναι και εκείνο που θα του κινήσει το ενδιαφέρον και θα θέλει ακόμα περισσότερο να το δοκιμάσει. Πιέζοντάς το να φάει μία υγιεινή τροφή, αυτομάτως τη συνδυάζει με μία δυσάρεστη διαδικασία και μπορεί να πείσει τον εαυτό του ότι δεν του αρέσει ακόμα κι αν δεν την έχει δοκιμάσει ποτέ. Καταλαβαίνουμε, άλλωστε, ότι όταν προσφέρουμε μία τροφή στο παιδί αβίαστα λέγοντάς μόνο ότι κάνει καλό κι όχι ότι είναι νόστιμη και απαγορεύουμε μία άλλη, θα θεωρήσει ότι νόστιμη είναι μόνο η απαγορευμένη.
 
   

Η υπομονή είναι χρυσός

Δεν ξεχνάμε ότι ακόμα κι αν περνάμε μία πάρα πολύ δύσκολη ημέρα/καθημερινότητα, με το να ανταποκριθούμε κι εμείς αρνητικά στην επιθετική του στάση απέναντι στο φαγητό, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα παρατείνουμε την κακή κατάσταση, θα ενισχύσουμε την αμυντική του στάση και θα οδηγηθούμε σε ένα φαύλο κύκλο αρνητισμού. Σίγουρα θα υπάρξουν στιγμές που θα ξεπεραστούν τα όρια και δεν θα έχουμε την υπομονή, την όρεξη και τον χρόνο να είμαστε ψύχραιμοι αλλά μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τον χρόνο που θα μεσολαβήσει μέχρι τα επόμενα γεύματα για να ηρεμήσουμε και να είμαστε πιο χαλαροί την επόμενη φορά. Αυτή η στάση βοηθά και τους γονείς και το παιδί να αντιμετωπίζουν τις καταστάσεις πιο ήρεμα με θετικό φυσικά αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους.

Νέες ιδέες

Ιδανικό είναι να προσπαθούμε να βρίσκουμε καινούργιους τρόπους να του αποσπάμε το ενδιαφέρον σχετικά με το φαγητό. Ένα χρωματιστό πιάτο, ένα ωραίο σχέδιο στο ποτήρι, ένα αστείο κουτάλι θα του τραβήξουν την προσοχή και θα φάει με καλύτερη διάθεση βλέποντας τη διαδικασία του φαγητού ως παιχνίδι. Μία αποδεδειγμένα καλή ιδέα (για τα λίγο μεγαλύτερα παιδάκια) είναι να συμμετέχουν στην προετοιμασία του φαγητού. Η διαδικασία της αγοράς των τροφίμων, της προετοιμασίας και του μαγειρέματος θα το ενθουσιάσει και θα του κινήσει την περιέργεια. Έτσι θα καταναλώσουν το φαγητό τους με περισσότερη όρεξη και καλύτερη διάθεση.

Απομακρύνουμε ότι του αποσπά την προσοχή την ώρα του φαγητού

Κλείνουμε την τηλεόραση, απομακρύνουμε τα παιχνίδια και ηλεκτρονικές συσκευές. Όσο υπάρχει η «συντροφιά» από κάτι άσχετο με το φαγητό, θα ασχολείται περισσότερο με αυτό παρά με το να ολοκληρώσει το γεύμα του.
 

Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι

Ακόμα κι αν θεωρούμε ότι η καθημερινότητα κυλά μονότονα και οι προσπάθειές μας να μην του δίνουμε απλώς φαγητό αλλά να τρέφεται σωστά και ισορροπημένα δεν οδηγούν «πουθενά», δεν πρέπει να αποθαρρυνόμαστε αλλά να συνειδητοποιήσουμε ό,τι κάθε μέρα μετρά και με κάθε γεύμα χτίζουμε σιγά σιγά τις διατροφικές του συνήθειες, απαιτείται υπομονή και επιμονή για να καλλιεργήσει σε βάθος χρόνου μία υγιή στάση απέναντι στο φαγητό και να υιοθετήσει μία ισορροπημένη διατροφή.

Όταν είμαστε εμείς καλά, είναι και το παιδί

Όσο αναπτύσσουμε τη θετική μας στάση απέναντι σε κάθε κατάσταση, όχι μόνο την ώρα του φαγητού, θα μας εκπλήξουν τα αποτελέσματα σε βάθος χρόνου. Σε λογικό πλαίσιο, όσο φυσικά είναι ανθρωπίνως δυνατό, διατηρούμε μαζί με τον/τη σύζυγο μία θετική αντιμετώπιση στην ίδια τη ζωή. Αυτό θα ωφελήσει την ψυχική μας υγεία και συνεπώς την ψυχική υγεία του παιδιού μας. Όσο αντιστεκόμαστε σε κάθε δύσκολη κατάσταση σε μόνιμη βάση, δεν κάνουμε τίποτα παραπάνω από το να τη δυσκολεύουμε και να τη χειροτερεύουμε εμείς οι ίδιοι. Αποδεχόμαστε το γεγονός ότι το παιδί θα αντισταθεί, ενδεχομένως θα μιλήσει άσχημα, θα δημιουργήσει ακαταστασία στο τραπέζι αλλά επενδύουμε στην ψυχραιμία μας και τη σταθερή μας συμπεριφορά. Είναι άλλωστε γνωστό ό,τι όταν είμαστε χαλαροί και αντιμετωπίζουμε με χιούμορ μία δυσάρεστη κατάσταση, μία άσχημη έκπληξη, μία ανατροπή στο πρόγραμμά μας κλπ, είναι αποδεδειγμένο ότι θα προκαλέσουμε και θα εισπράξουμε μόνο καλό. Έτσι, δίνουμε το καλό παράδειγμα το οποίο και θα ακολουθήσει αργά ή γρήγορα το παιδί μας ενστικτωδώς ως μιμητικό ον. Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα το φαγητό, όταν έχουμε ή όταν αποφασίσουμε άμεσα να βάλουμε και εμείς την καλή διατροφή στη ζωή μας, όταν απολαμβάνουμε φρέσκες και ιδανικά ακατέργαστες τροφές, θα δώσουμε φυσικά ένα ακόμα καλό παράδειγμα στο παιδί που θα θέλει κι εκείνο να δοκιμάσει αυτό που μας αρέσει τόσο.
Εκτύπωση